Silnik jest specjalnie zaprojektowany do poprzecznego ułożenia w pojeździe z napędem na przednie koła. Układ i główne wymiary silnika dobrano tak, aby wraz ze skrzynią biegów można go było umieścić poprzecznie w komorze silnika między błotnikami nadwozia.
Jednostka napędowa - silnik ze skrzynią biegów i sprzęgłem - jest zamocowana w komorze silnika samochodu na trzech gumowo-metalowych wspornikach.
4.1. Przekrój podłużny silnika VAZ-2111
4.2. Przekrój silnika VAZ-2111
Blok cylindrów jest odlewany ze specjalnego żeliwa o wysokiej wytrzymałości, co zapewnia sztywność i wytrzymałość konstrukcji silnika. Cylindry wykonane są w jednym kawałku z blokiem. W dolnej części bloku cylindrów znajduje się pięć wsporników łożysk głównych ze zdejmowanymi pokrywami. Pokrywy łożysk głównych są przykręcone do bloku cylindrów. Otwory na łożyska są obrabiane w komplecie z zaślepkami, więc zaślepki nie są wymienne i są oznaczone zagrożeniami na zewnętrznej powierzchni, aby je odróżnić. W środkowym wsporniku znajdują się dwa gniazda na półpierścienie oporowe, które utrzymują wał korbowy przed ruchami osiowymi. Stalowo-aluminiowy półpierścień jest montowany przed pokrywą łożyska głównego, a półpierścień cermetalowy jest montowany z tyłu, tak aby rowki na półpierścieniach były skierowane w stronę wału korbowego. Tuleje łożysk głównych i korbowodu są cienkościenne stalowo-aluminiowe. Górne łożyska główne pierwszej, drugiej, czwartej i piątej podpory mają rowki na powierzchni wewnętrznej, dolne łożyska główne i górne łożysko trzeciej podpory są bez rowka. Wewnętrzna powierzchnia łożysk korbowodu jest gładka, bez rowków.
Wał korbowy jest wykonany z żeliwa sferoidalnego i ma pięć głównych i cztery czopy korbowodu. Aby zredukować wibracje, na wale korbowym znajduje się osiem przeciwwag. Aby dostarczyć olej z głównych czopów wału korbowego do korbowodów, w wale korbowym wiercone są kanały olejowe, zamykane korkami. Oprócz dostarczania oleju do czopów korbowodu wału korbowego, kanały te służą również do oczyszczania oleju. Pod działaniem siły odśrodkowej cząstki stałe i żywice, które nie zostały wyłapane przez wkład filtra oleju, są wyrzucane na korki.
4.4. Schemat napędu wałka rozrządu: 1 – koło pasowe wału korbowego; 2 – koło pasowe pompy płynu chłodzącego; 3 - rolka napinająca; 4 - tylna osłona ochronna; 5 – koło pasowe wałka rozrządu; 6 - pasek zębaty; 7 - oś rolki napinającej; Oraz – listwa regulacyjna na tylnej osłonie ochronnej; B - oznaczenie na kole pasowym wałka rozrządu; C - oznaczenie na pokrywie pompy olejowej; D - oznaczenie na kole pasowym wału korbowego
Koło zębate napędu pompy olejowej jest zamontowane na przednim końcu wału korbowego, a koło zębate 1 jest zamontowane na wpustie segmentowym (patrz ryc. 4.4) do napędzania wałka rozrządu i pompy wodnej. Ponadto na przednim końcu wału zamontowane jest koło pasowe lub amortyzator generatora. Koło zamachowe jest przymocowane do tylnego końca wału korbowego za pomocą sześciu śrub przechodzących przez wspólną podkładkę. Jest żeliwny i ma tłoczone stalowe koło koronowe przeznaczone do uruchamiania silnika za pomocą rozrusznika. Korbowody - stalowe, dwuteowe, obrabiane razem z osłonami. Numer cylindra jest wybity na korku korbowodu i samym korbowodzie. Tuleja stalowo-brązowa jest wciskana w górną głowicę korbowodu. Sworzeń tłoka - stalowy, o przekroju rurowym, typu pływającego. Jest zamocowany od ruchu wzdłużnego za pomocą dwóch ustalających pierścieni sprężynowych umieszczonych w rowkach piasty tłoka. Tłok wykonany jest ze stopu aluminium. W dolnej części tłoka znajduje się wgłębienie na komorę spalania oraz dwa wgłębienia na zawory. Płaszcz tłoka jest stożkowy w przekroju podłużnym i owalny w przekroju poprzecznym. W górnej części tłoka wykonane są trzy rowki pod pierścienie tłokowe. W rowku pierścienia zgarniającego olej wykonuje się nawiercenia, które służą do odprowadzania oleju zebranego przez pierścień ze ścianek cylindra do tłoka. Pierścienie tłokowe znajdują się w rowkach tłoka. Dwa górne pierścienie są kompresyjne. Zapobiegają przedostawaniu się gazów do skrzyni korbowej i przyczyniają się do odprowadzania ciepła z tłoka do cylindra. Dolny pierścień to skrobak do oleju.
4.3. Mechanizm napędu zaworu: 1 – głowica cylindrów; 2 - zawór; 3 - popychacz; 4 – przypadek łożysk wałka rozrządu; 5 - wałek rozrządu; 6 - podkładka regulacyjna; 7 – korek deflektora oleju; A - szczelina między krzywką a podkładką
Głowica cylindra 1 (Ryż. 4.3), wspólny dla wszystkich cylindrów silnika, wykonany jest ze stopu aluminium. Głowica jest wyśrodkowana na bloku cylindrów za pomocą dwóch tulei i przykręcona. W dolnej części głowicy odlane są kanały, przez które krąży ciecz chłodząca komory spalania. W górnej części głowicy zamontowany jest wałek rozrządu 5, który obraca się w podporach wykonanych w górnej części głowicy bloku oraz dwie obudowy łożysk 4, zamocowane nakrętkami na kołkach wkręcanych w głowicę bloku. Wałek rozrządu jest żeliwny. Aby zmniejszyć zużycie, powierzchnie robocze krzywek i powierzchnia pod dławnicą są poddane obróbce cieplnej - wybielone. Krzywki wałków rozrządu poprzez popychacze 3 uruchamiają zawory 2. W górnej części popychaczy są zamontowane podkładki stalowe 6, szczeliny w napędzie zaworów są regulowane przez dobór tych podkładek.
Wałek rozrządu jest napędzany od koła zębatego 1 wału korbowego za pomocą gumowego paska zębatego 6 przez koło zębate 5 (Ryż. 4.4). Napięcie paska reguluje się za pomocą rolki napinającej 3. Pomiędzy głowicą cylindrów a blokiem cylindrów zainstalowana jest wzmocniona metalem uszczelka wykonana z niekurczliwego materiału.
Głowica cylindrów ma osiem zaworów - dwa zawory na cylinder (jeden wlot i jeden wylot). Zawory są zamykane przez działanie dwóch sprężyn. Dolne końce sprężyn spoczywają na podkładce oporowej, a górna płytka sprężyn jest utrzymywana przez dwa krakersy w rowku zaworu. Zewnętrzna powierzchnia krakersów zaworowych ma kształt ściętego stożka, a na powierzchni wewnętrznej znajdują się trzy występy oporowe zawarte w odpowiednich rowkach trzonka zaworu.
Tuleje prowadzące i gniazda zaworów są wciskane w głowicę cylindrów. Kanały smarowe są wycięte na wewnętrznej powierzchni tulei. Na tulejach prowadzących zamontowane są kołpaki deflektora oleju 7, aby zapobiec przedostawaniu się oleju do cylindrów. Tuleje prowadzące są mocowane za pomocą pierścieni ustalających.
System smarowania: 1 - kanał w bloku cylindrów do dostarczania oleju do przewodu olejowego głowicy cylindrów; 2 - kanał w głowicy cylindrów; 3 - rura odgałęziona dla gazów ze skrzyni korbowej do obudowy filtra powietrza; 4 - korek wlewu oleju; 5 - odgałęzienie rury wydechowej; 6 - rura odgałęziona do odprowadzania gazów ze skrzyni korbowej do przestrzeni przepustnicy gaźnika; 7 - przewód olejowy w głowicy cylindrów; 8 - wałek rozrządu; 9 - kanał doprowadzający olej do łożyska wałka rozrządu; 10 – wskaźnik lampki kontrolnej ciśnienia oleju; 11 - zawór redukcyjny; 12 - kanał do doprowadzania oleju z filtra do głównego przewodu olejowego; 13 - koło zębate napędu pompy olejowej; 14 - napędzane koło zębate pompy olejowej; 15 - kanał doprowadzający olej od pompy do filtra; 16 - zawór przeciwodpływowy; 17 - kartonowy element filtrujący; 18 - miska olejowa; 19 - odbiornik oleju; 20 - korek spustowy; 21 - zawór obejściowy; 22 - filtr oleju; 23 - kanał doprowadzający olej od łożyska głównego wału korbowego do korbowodu; 24 - kanał doprowadzający olej do głównego łożyska wału korbowego; 25 - główny przewód olejowy
Połączony system smarowania: natryskowy i ciśnieniowy. Układ składa się z miski olejowej 18 (Ryż. 4.5), pompa oleju przekładniowego ze zbiornikiem oleju, pełnoprzepływowy filtr oleju, presostat oleju 10 i zawory oleju. Pod ciśnieniem smarowane są łożyska główne i korbowodu, a także łożyska wałka rozrządu 8. Poprzez rozpylanie olej jest dostarczany do ścianek cylindrów i dalej do sworzni i pierścieni tłokowych, a także do krzywek wałków rozrządu, popychaczy zaworów oraz do trzpieni zaworów dolotowych i wydechowych. Przekładniowa pompa olejowa z 14 napędzanymi i 13 wewnętrznymi zębatkami. Ciśnienie wytwarzane przez pompę jest regulowane przez zawór redukcyjny 11. Zbiornik oleju 19 jest przykręcony do pokrywy drugiego łożyska głównego i obudowy pompy. Filtr oleju 22 - pełnoprzepływowy, nierozłączny, z obejściem 21 i zaworami przeciwspływowymi, z kartonowym wkładem filtracyjnym 17.